Οι ρίζες της ανθρώπινης εξέλιξης είναι βαθιές, δέντρο αειθαλές στη φιλόξενη γη του πολιτισμού μας. Όμως τι γίνεται κάθε φορά που κάποιο κλαρί αποκόπτεται βιαίως; Περιμένουμε κάποιο καινούργιο να φυτρώσει ή γινόμαστε υπαίτιοι ενός σταδιακού ξεριζωμού; Το νιώθουμε τώρα. Μια συντεταγμένη, βίαιη κίνηση κατά της αδιάσπαστης, αρραγούς ελληνικής γλώσσας. Μια πειραματική διαδικασία – με πολιτικό ή εν τέλει αλόγιστο υπόβαθρο – που θεωρεί δύσκολη άρα και απορριπτέα την εκμάθηση των αρχαίων ελληνικών. Μια σκέψη που παραγνωρίζει πως η συνέχιση απαιτεί ανασκόπηση, σεβασμό στις απαρχές και τήρηση της ενότητας.
Δεν επεδίωξαν ποτέ οι Έλληνες εκπαιδευτικοί την επιστροφή σε μια παλαιότερης μορφής γλώσσα – νεκρή, όπως αφελώς κάποιοι την αποκαλούν – αντίθετα, πρεσβεύουν πάντα πως η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται και συμπαρασύρει στην πρόοδο και τον λαό που την ομιλεί. Ο Έλληνας δάσκαλος προωθεί τη σκέψη του μαθητή και στοχεύει στην ανάπτυξη του γλωσσικού του αισθήματος. Και δεν υπάρχει καλύτερη μέθοδος προς αυτό από την ανάδειξη της σκέψης των αρχαίων σοφών. Εκείνων που επηρέασαν την παγκόσμια διανόηση και έκαναν γνωστό, μέσα από αυτή τη «στριφνή» γλώσσα, τον ελληνικό πολιτισμό.
Πόσο αυθαίρετα και αφοριστικά εκτιμάται πως η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι δύσκολη; Ή πιο δύσκολη από την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας ήδη από τη μικρή ηλικία του παιδιού; Και πόσο υποκριτικό είναι να γνωρίζεις μια ξένη γλώσσα χωρίς καν να αναγνωρίζεις πως η δική σου υπήρξε εκείνη που της έδωσε αλφάβητο και λεξιλόγιο, λογοτεχνία και ποίηση, επιστημονικούς όρους. Τα αρχαία ελληνικά είναι μια γλώσσα λογική, με κανόνες απόλυτης δομής που ομοιάζουν προς τη μαθηματική σκέψη, με ένα σαφές κλιτικό σύστημα ικανό να αποδώσει οποιαδήποτε σημασία μέσα στο πλαίσιο μιας απίστευτης και αναγκαίας οικονομίας. Διδάσκει τη βραχυλογία έναντι της αμετροέπειας και παρουσιάζει πλήθος νοημάτων χωρίς εξωραϊσμούς και φανφαρολογίες, μόνο βασισμένη στο δομικό συστατικό της, τη δύναμη της λέξης. Οι ελληνικές λέξεις δεν είναι τυχαίες, αρμόζουν στα πράγματα και τα αποδίδουν. Οι λέξεις μιμούνται τη φύση. Ο ονοματουργός όμως δε σταματά εκεί, βάζει ρυθμό στις συλλαβές κι έτσι έχουμε κάτι που δε θα συναντήσουμε σε καμιά άλλη γλώσσα του κόσμου. Πιο ειδικά, το [ῥ] προσπαθεί να δείξει τη ροή, αυτός ο φθόγγος αποκτά σταδιακά αρμονία και μας δίνει τις λέξεις «ῥοή», «διαρροή», «καταρροή». Το παιδί φωνάζει «μαμά» όταν θέλει να φάει και από αυτή την προσφώνησή του βγαίνει το «μαμμᾶν» → ζητάω τροφή και κατόπιν η «μάθηση» και το «μανθάνω» → ζητώ, ψάχνω να μάθω , η «μούσα» και το «μουσείο». Η «σάλασσα» των Δωριέων (θάλασσα) είναι εκείνη που σαλεύει και το περισπώμενο «κῦμα» είναι σαν να το βλέπεις εμπρός σου να κινείται. Η Ελλάδα είναι ο ηλιόλουστος τόπος (ἑλ από το ἥλιος και λά : η πέτρα).
Στην Ελλάδα για πρώτη φορά στον κόσμο αποκαλύφτηκε ο άνθρωπος ως αξία αυτόνομη. Ο άνθρωπος που αποζητά να παραμένει ελεύθερος από κάθε λογής σκλαβιά υλική και πνευματική. Ο Οδυσσέας είναι ο εκπρόσωπος του ανθρώπινου γένους που βασίζεται στις δυνάμεις του και επιτυγχάνει τον στόχο του. Υπήρξαν βέβαια κι άλλοι αρχαίοι λαοί με σημαντικό πολιτισμό όμως το απολυταρχικό τους σύστημα δε θέλει τον άνθρωπο ελεύθερο. Πρώτοι οι Έλληνες μιλούν για δημοκρατία, κοινωνία με ελεύθερους ανθρώπους που σκέφτονται, φαντάζονται. Πιστεύουν οι Έλληνες ότι ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ΤΕΛΕΙΟΣ. Κι αυτή ακριβώς η πίστη στο τέλειο τους κάνει να πλάθουν τις ιδανικές του τέχνες: τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την αγγειοπλαστική, μα πάνω απ’ όλα την τέχνη του λόγου. Δημιουργούν την ποίηση και την πεζογραφία. Με μια γλώσσα τέλεια, μια γλώσσα σημαίνουσα και ομιλούσα.
Είναι γεγονός πως οι Έλληνες κατέκτησαν και κατακτήθηκαν, επηρέασαν και επηρεάστηκαν, υπέστησαν πολλές αλλαγές στη θρησκεία, στον τρόπο ζωής, αλλά η γλώσσα τους, μέσω φυσικά της εξέλιξης, παρέμεινε ενιαία. Είναι η γλώσσα που έδωσε το απαραίτητο όργανο της τέχνης του Ομήρου, του Θουκυδίδη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη.
Χωρίς κραυγές πατριωτισμού ή προγονοπληξίας, ορμώμενοι μόνο από τη λογική του νηφάλιου νου μας αξίζει να διατηρήσουμε τη γλώσσα μας υψηλή. Διότι εκείνη προωθεί την προκοπή κι όχι γιατί αναχρονιστικά θα θέλαμε να μάθουμε αρχαία ελληνικά για να τα μιλήσουμε. Διότι από τις μνήμες ενός αρχαίου γοητευτικού λόγου γεννάται μέσα μας η ανθρωπιστική μόρφωση, η ικανότητα για έναν ανώτερο νεοελληνικό λόγο.
Σοφία Αλεξάκη
Φιλόλογος
