Η πανδημία Covid-19 έχει εισβάλει στη ζωή μας, τους τελευταίους μήνες, με
πολλαπλές και πολυδιάστατες προκλήσεις που όλοι καλούμαστε να
διαχειριστούμε με ψυχραιμία και υπευθυνότητα. Σε αυτό το πλαίσιο μία νέα
σχολική χρονιά ξεκινάει και ως γονείς/φροντιστές έχουμε την σύνθετη
«αποστολή» για την προετοιμασία και τη διαχείριση τυχόν δυσκολιών
προσαρμογής των παιδιών στη νέα σχολική πραγματικότητα.
Συμπληρωματικά με τις οδηγίες του αρμόδιου Υπουργείου στις
σχετικές εγκυκλίους ακολουθούν ορισμένες συμβουλές για να βοηθήσουμε
τα παιδιά να περιηγηθούν σε μερικά από τα περίπλοκα συναισθήματα και
τη διαφορετικότητα που μπορεί να αντιμετωπίζουν με την επιστροφή στο
σχολείο.
Προετοιμασία των παιδιών για επιστροφή στο σχολείο
Είναι σημαντικό να μιλήσουμε στα παιδιά για την επιστροφή στο σχολείο με λέξεις προσαρμοσμένες στην ηλικία τους.
Συζητάμε
Συζητάμε τακτικά ως οικογένεια τις ανησυχίες για την επιστροφή στο
σχολείο. Αφιερώνουμε λίγο χρόνο για να ακούσουμε με προσοχή το παιδί
μας. Μπορούμε να το κάνουμε να νιώσει άνετα κάνοντας μια ανοιχτή
συζήτηση για το τι είναι αυτό που το ανησυχεί και το καθησυχάζουμε ότι
είναι φυσικό να αισθάνεται (αν αισθάνεται) άγχος. Ακούμε χωρίς να ασκούμε κριτική και προσπαθούμε να αντιληφθούμε αυτά που δεν εκφράζει λεκτικά (π.χ παρατηρούμε μια ζωγραφιά του).
Το βοηθάμε να κατανοήσει
Προσεγγίζουμε αυτή τη συνομιλία με ενσυναίσθηση, λέγοντας ότι
γνωρίζουμε ότι ενδεχομένως να αισθάνεται ανήσυχος για τον κορωνοϊό, και
ότι είναι υγιές να μιλάμε για τις ανησυχίες και τα συναισθήματά μας. Όταν
γνωρίζει το παιδί τους λόγους για τους οποίους πρέπει να κάνει ή να μην
κάνει κάτι, του είναι πολύ πιο εύκολο να αποδεχτεί και να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση. Δεν χρειάζεται να είναι μια τρομακτική συνομιλία.
Τραγουδάμε μαζί το αγαπημένο του τραγούδι ή χορεύουμε μαζί για να
κάνουμε τη μάθηση διασκεδαστική. Φροντίζουμε να τους διδάξουμε πώς
παρόλο που τα μικρόβια είναι αόρατα, θα μπορούσαν να είναι εκεί. Όταν τα
παιδιά καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να πλένουν τα χέρια τους, είναι πιθανό να συνεχίσουν να το κάνουν συστηματικά.
Προετοιμασία
Συζητάμε πως κάποια παιδιά ίσως αθετήσουν τους κανόνες ή πουν ότι δε
φοβούνται, ακόμα και πως δεν υπάρχει καν ο ιός. Εξηγούμε λοιπόν, ότι η
κάθε οικογένεια μπορεί να έχει άλλες απόψεις ή να μην έχουν καταλάβει
αυτά τα παιδιά τους λόγους των νέων κανόνων. Θα μπορούσαμε επίσης να
τονίσουμε μερικές από τις αλλαγές που θα συναντήσουν, όπως η ανάγκη να
φορούν μάσκα, να παίζουν, να περπατάνε στο προαύλιο με διαφορετικό
τρόπο και να τα προετοιμάσουμε για ενδεχόμενες μελλοντικές αλλαγές, πχ
βάρδιες τάξεων.
Κοινωνική απόσταση
Τα παιδιά μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να απομακρυνθούν
σωματικά από τους φίλους και τους δασκάλους τους στο σχολείο –
θα μπορούσαμε να τους ενθαρρύνουμε να σκεφτούν άλλους
τρόπους για να συνδεθούν με τους φίλους τους.
Περιγράφουμε τη νέα συμπεριφορά
Εξηγούμε στο παιδί μας τι πρέπει να κάνει και γιατί να το κάνει.
Συνοψίζουμε δίνοντάς του σαφείς οδηγίες για το πως θα
συμπεριφερθεί. Είναι σημαντικό να περιγράφουμε ακριβώς το τι
χρειάζεται να κάνει, δηλαδή να κρατάει τις αποστάσεις, να πλένει
χέρια ακόμα και πώς να χρησιμοποιεί τις τουαλέτες του σχολείου και
πώς να συμπεριφέρεται στο σχολείο.
Παίζουμε παιχνίδια ρόλων
Παίζουμε παιχνίδια ρόλων με το παιδί για να εξασκηθεί στην
αντιμετώπιση καταστάσεων που φοβάται – αυτό λειτουργεί επίσης
με μικρά παιδιά. Για παράδειγμα: Να θυμίσουμε πώς να καλύψει
έναν βήχα ή ένα φτάρνισμα με τον αγκώνα του. Να αγοράσουμε
μαζί του υλικά και να φτιάξουμε αστείες μάσκες, παίζοντας κατόπιν.
Υποχρεωτική χρήση μάσκας
Χρειάζονται εξηγήσεις, όχι επιβολή. Καλό είναι να διαπιστώσουμε τι
αισθάνεται εκείνο για τη μάσκα. Τι σκέφτεται, για ποιο λόγο πιστεύει
ότι τη φορούν οι άλλοι. Τα παιδιά θέλουν κάτι πιο χειροπιαστό από
μια θεωρητική, αφηρημένη εντολή, ακατανόητη και εξωπραγματική.
Ένα εύκολο πείραμα, μπορεί να γίνει με κόκκους ζάχαρης.
Τοποθετούμε στο τραπέζι δύο μικρούς λοφίσκους από ζάχαρη και
του ζητάμε πρώτα να φυσήξει χωρίς μάσκα και μετά με μάσκα, το
παιδί θα δει με τα μάτια του τη διαφορά και θα καταλάβει ότι με τη
μάσκα αλλάζει κάτι πραγματικά.
Tip: Βοηθάει επίσης, να επιλέξει μάσκα με το αγαπημένο του ήρωα/καρτούν.
Ενισχύουμε την κοινωνικότητα
Είναι σημαντικό να επανασυνδεθεί με τους φίλους του σχολείου, ώστε
το παιδί να μπορεί να το συζητήσει μαζί τους. Το να μοιραστεί
ανησυχίες με άλλους ή απλά να συνομιλήσει μαζί τους θα φέρει μεγάλη
ανακούφιση στο παιδί και θα μειώσει σε μεγάλο βαθμό την ανησυχία
του.
Επικοινωνούμε με το σχολείο
Ρωτάμε το σχολείο εάν έχει ετοιμάσει βίντεο, ενημερωτικά δελτία ή
άλλους είδους υλικό για τα παιδιά σχετικά με τις αναμενόμενες
αλλαγές. Θα είναι βοηθητικά να εξηγήσουν τις αλλαγές στο σχολείο και
τι πρέπει να κάνουν διαφορετικά τα παιδιά – όπως πινακίδες για
περιπάτους σε κτίρια, πού να διατηρούν τα αντικείμενα και αλλαγές
στη χρήση της τουαλέτας.
Διδάσκουμε στο παιδί μας χαλάρωση
Μπορούμε να κάνουμε ασκήσεις αναπνοής και χαλάρωσης για να
μάθουμε πώς να εξομαλύνουμε τις σωματικές αισθήσεις του άγχους.
Συνιστάται να ασκούμε αυτές τις ασκήσεις καθημερινά, ακόμα και όταν
δεν ανησυχούν για κάτι, για να προπονηθούν.
Αποφεύγουμε
Τον πανικό, τον εκφοβισμό, την υστερία. Ως γονείς οφείλουμε να
είμαστε μετρημένοι αλλά και ψύχραιμοι. Αποτελούμε πρότυπο μίμησης
συμπεριφορών για τα παιδιά, γι’ αυτό είναι σημαντικό και εμείς οι ίδιοι
να ακολουθούμε τα μέτρα. Ας έχουμε κατά νου ότι υπάρχουν
πιθανότητες, τα παιδιά, να μην ακολουθήσουν όσα τους πούμε. Όμως
αν τα μαλώσουμε ή τα ακυρώσουμε τότε ποτέ δε θα μπουν στο κόπο
να τα κάνουν. Χρειάζεται να τα ενισχύσουμε. Δηλαδή να πούμε ότι
«ίσως δεν το έκανες σωστά, αλλά πιστεύω ότι σιγά-σιγά θα τα
καταφέρεις καλύτερα».
Τι γίνεται όμως με τους εφήβους;
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε πως και οι έφηβοι βρίσκονται σε
μια μεταβατική περίοδο και χρειάζονται χρόνο για να μπορέσουν να
επανέλθουν στην καθημερινότητά τους και να ξαναβρούν τους ρυθμούς
τους στο σχολικό περιβάλλον. Χρειάζονται χρόνο για να συντονιστούν
ξανά. Ενδεχομένως να έχουν μειωμένη όρεξη για διάβασμα και
δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν. Είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο
να μην μπορούν να επανέλθουν άμεσα στο παλιό τους πρόγραμμα, ακόμα
και να δυσανασχετούν. Δείχνουμε ανοχή και κατανόηση.
Η εφηβεία είναι πολύπλοκη. Οι έφηβοι προσπαθούν να ανταπεξέλθουν σε
σχέσεις με ενηλίκους, στην τάξη, στην παρέα, στις δραστηριότητες που
λαμβάνουν μέρος. Είναι σημαντικό να τους δώσουμε χώρο να
αυτονομηθούν, δε τους αποκρύπτουμε πληροφορίες σχετικά με τη νέα
πραγματικότητα και θυμόμαστε ότι δεν μιλάμε σε παιδιά, αλλά σε
μελλοντικούς ενήλικες, με άποψη και πολύπλευρες ανάγκες. Τους
μιλάμε περισσότερο ως ενήλικα, λιγότερο παρεμβατικά και
καθόλου αυταρχικά.
Σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση καλούμαστε να δώσουμε στον έφηβο το
καλό παράδειγμα και να τον καθησυχάσουμε ότι σχολείο, γιατροί και
κράτος κάνουν το καλύτερο δυνατό για να μας κρατήσουν όλους υγιείς
και ασφαλείς μέχρι να περάσει αυτή η κρίση. Ωστόσο, πέρα από τον
ψυχολογικό εφησυχασμό, οι έφηβοι χρειάζονται συγκεκριμένες
πληροφορίες και οδηγίες για το τι να κάνουν για να διαχειριστούν την
κρίση.
Συζητάμε όλοι μαζί, ώστε να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, άλυτα
θέματα και αρνητικές σκέψεις. Ανοίγουμε την πόρτα για συζήτηση και
αποδεχόμαστε τι λέει ο έφηβος χωρίς να τον κρίνουμε. Δεν θέλει να μας
εμπιστευτεί; Τονίζουμε ότι δεν μπορούμε να μαντέψουμε τι αισθάνεται
και ότι πρέπει να ανοιχτεί, ώστε να μπορέσουμε να τον καταλάβουμε και
να βρούμε έναν τρόπο να ανταποκριθούμε στις ανάγκες τους. Αισθάνεται
λυπημένος; Ρωτάμε τι θα του έκανε καλό.
Φροντίζουμε τον εαυτό μας
Είναι σημαντικό να προσέχουμε τις δικές μας ανάγκες και τα συναισθήματα κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Μπορούμε να βρούμε διασκεδαστικές, ευχάριστες και χαλαρωτικές δραστηριότητες για τον εαυτό μας και την οικογένεια μας. Διατηρώντας το μυαλό και το σώμα μας υγιή, είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε αγχωτικές καταστάσεις όταν προκύπτουν. Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να μας βοηθήσει να αισθανθούμε και να κοιμηθούμε καλύτερα. Όσο καλύτερα είμαστε με τον εαυτό μας, τόσο περισσότερο μπορούμε να προσφέρουμε.
Αυτή η πανδημία είναι μία πρόκληση να εξελιχθούμε ως γονείς και να δούμε τελικά τα νέα δεδομένα στη ζωή μας ως ευκαιρία για να «χτίσουμε» νέες δεξιότητες στα παιδιά μας
