Η φράση «τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ)» φέρνει αμέσως στο μυαλό εικόνες καταστροφής.
Όλοι έχουμε δει την ανθρωπότητα να ξεπερνά τα θεμιτά όρια στη μεγάλη οθόνη, και το αποτέλεσμα είναι πάντα το ίδιο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να κατασκευάσει κάποιος μια μηχανή με πραγματική ικανότητα σκέψης (που θα διαθέτει πραγματική συνείδηση και θα «αφυπνιστεί») και όλα θα τελειώσουν για την ανθρωπότητα.
Τι θα γίνει αν σ’ αυτή την έξυπνη μηχανή δεν αρέσουν οι μέθοδοί μας ή αν έχει διαφορετικές ιδέες;
Για να κατανοήσουμε πλήρως τις εκπληκτικές προοπτικές που ανοίγει η ΤΝ, πρώτα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τις πολλές παρανοήσεις γύρω από αυτό το συναρπαστικό τεχνολογικό πεδίο. Κατ’ αρχάς. Θα πρέπει να αναλογιστούμε πως μπορούμε να κατασκευάσουμε ευφυείς μηχανές και πως αυτές σκέφτονται.
«Ο όρος “τεχνητή νοημοσύνη” πλέον χρησιμοποιείται για ένα ευρύ φάσμα υπολογιστών εφαρμογών»
Στις περισσότερες περιπτώσει η ΤΝ έχει γίνει ένας δελεαστικός τρόπος για να περιγράψει κανείς ένα προηγμένο πρόγραμμα υπολογιστή, υπάρχουν όμως και ορισμένοι υπολογιστές που όντως μαθαίνουν.
Οι πιο προηγμένοι από αυτούς προς το παρών προορίζονται στη χρηματιστηριακή αγορά και στο πεδίο της επιστημονικής έρευνας ή αγωνίζονται σε όλο και πιο περίπλοκα παιχνίδια.
Το 1997 ένας υπολογιστής της ΙΒΜ, ο Deep Blue, νικάει τον παγκόσμιο πρωταθλητή στο σκάκι Γκάρι Κασπάροφ. Για ορισμένους, η ικανότητα του Deep Blue να ακολουθεί στρατηγικές και να αξιολογεί 200 εκατομμύρια θέσεις το δευτερόλεπτο έδινε μια αδρή εικόνα της πραγματικής δύναμης της ΤΝ. Για άλλους η πραγματική δουλειά δεν είχε γίνει ακόμα, κάτι που επιβεβαιώθηκε στην εξέλιξη των μηχανών.
Η δημιουργία μιας υπερνοημοσύνης που θα ξεπερνά τις δικές μας γνωσιακές ικανότητες, ακούγεται συναρπαστικό αλλά και ανησυχητικό, αν και δεν θα έπρεπε να μας αγχώνει τόσο ένα τέτοιο πιθανό μέλλον, δεδομένου φυσικά, ότι θα προχωρήσουμε με σύνεση.
Μια τεχνητή υπερνοημοσύνη δεν πρόκειται να αποτελέσει κίνδυνο, από μόνη της τουλάχιστον, όχι με τον τρόπο που πιστεύουμε.
Παρόλα τα πιθανά προβλήματα, η ΤΝ μπορεί να κάνει τη ζωή μας καλύτερη. Ένα ευφυές, ικανό και αφοσιωμένο μέλος θα ήταν πλεονέκτημα για οποιαδήποτε ομάδα, είτε πρόκειται για ανθρώπινη νοημοσύνη είτε όχι. Στην πραγματικότητα, η ΤΝ μπορεί να αποδειχθεί τόσο χρήσιμη που να είναι πιο αποτελεσματική απ’ ότι εμείς και ορισμένοι από εμάς μπορεί τελικά να αντικατασταθούμε.
Ειδικοί συμφωνούν ότι η εξάπλωση της ΤΝ θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές σε πολλά επαγγέλματα. Οι γνώμες όμως διίστανται όσον αφορά το κρίσιμο ερώτημα:
Θα μπορέσουμε ποτέ να κατασκευάσουμε μια ΤΝ με συνείδηση;
Ένα ρομπότ με νοημοσύνη απέχει απ’ το να έχει και συνείδηση.
«Σκέφτομαι άρα υπάρχω!» ;
Αυτή θα ήταν η απόλυτη δοκιμασία για την ΤΝ εκτός του ότι κρύβονται πολλές παγίδες στη δημιουργία της, είναι δύσκολο και να κρίνουμε αν όντως έχουμε δημιουργήσει μια συνείδηση ή απλώς κάτι που παίζει πειστικά τον ρόλο αυτόν.
Στην πραγματικότητα ίσως να μην μάθουμε ποτέ αν η μελλοντικοί μηχανικοί φίλοι μας διαθέτουν στα αλήθεια συνείδηση, ακόμα και να καταφέρουμε να τους δημιουργήσουμε.
Ένα πράγμα μπορούμε να πούμε με ασφάλεια:
Όταν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε τεχνητή «ζωή» αυτή θα γεννηθεί σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από το σημερινό. Στο μέλλον που θα είναι η πατρίδα αυτού του όντος πολλά επαγγέλματα και σημαντικές πτυχές της κοινωνίας θα τις διαχειρίζονται μηχανές. Συνεπώς, ίσως όντως η ΤΝ να αναλάβει τα ηνία απλώς όχι με τον τρόπο που μπορεί να νομίζουμε.
Η εποχή της ΤΝ έχει ήδη ξεκινήσει, και η πρόοδος στον τομέα αυτό θα επιταχύνεται διαρκώς.
Το μόνο ερώτημα είναι πως θα μας επηρεάσει!
Από τις παραδόσεις του μαθήματος Τεχνολογίας Γ΄ Γυμνασίου
Καθηγητής τεχνολογίας Homo educandus Αγωγή Ζερβός Σταύρος
